Odciążenia

Zasadą powszechnie przestrzeganą powinno być takie przygotowanie jamy ustnej do leczenia protetycznego, aby siły powstające w czasie czynności żucia mogły być możliwie równomiernie przenoszone na podłoże, bez wywoływania dolegliwości bólowych. Ostre brzegi kostne, naroślą kostne oraz nadmiernie pogrubione, przerośnięte i przesuwalne odcinki błony śluzowej należy likwidować chirurgicznie, zgodnie ze wskazówkami podanymi w rozdziale V. Jednak w pewnych przypadkach zabieg chirurgiczny może być niewskazany lub niemożliwy do wykonania (względy zdrowotne). Należy wówczas szukać innych rozwiązań, umożliwiających odciążenie tych miejsc i racjonalne użytkowanie protezy.

Odciążenia, według Kozłowskiego, „mają na celu oszczędzanie miejsc mało podatnych i wrażliwych na ucisk. Odbarczenie pewnych miejsc terenu pokrytego protezą powoduje zwiększenie obciążenia miejsc pozostałych. To znaczy, że odpowiednie stosowanie odciążeń pozwala na planowe rozkładanie sil żucia, przenoszonych przez płytę protezy na poszczególne pola podłoża"

Zasadniczy kierunek działania sil żucia powinien byc skierowany na wyrostek zębodołowy, który z uwagi na kształt i budowę histologiczną jest do tego celu najbardziej przystosowany. Miejscem najczęściej odciążanym jest okolica szwu podniebiennego, który w około 20% u ludzi dorosłych przyjmuje kształt wypukłego wału, pokrytego cienką warstwą zbitej błony śluzowej. Wykonanie protezy bez odciążenia wału podniebiennego powoduje, że w czasie czynności żucia nie przenosi ona obciążenia równomiernie na wyrostek zębodołowy, a opiera się głównie o wał podniebienny, który spełnia wówczas rolę równoważni. Wynikiem takiej sytuacji jest gorsza stabilizacja protezy na podłożu i częste pękanie płyty w linii pośrodkowej.

Innymi miejscami odciążanymi tylko w określonych, wybiórczych przypadkach są:

- ostre brzegi zębodołu powstałe po usunięciu zębów;

- linia skośna wewnętrzna i zewnętrzna w żuchwie;

- kresa żuchwowo-gnykowa;

- otwór bródkowy;

- przerośnięta brodawka przysieczna;

- otwory podniebienne większe;

- grzebień koguci.

Proponowane są trzy zasadnicze metody postępowania przy wykonywaniu odciążeń w protezach ruchomych:

1. Zdejmowanie warstwy masy z wycisku.


2. Pogrubianie modelu roboczego w miejscach wymagających odciążenia.


3. Pobieranie wycisku wybiórczo odciążającego.

Ad 1. Po pobraniu wycisku, w jamie ustnej, nietoksycznym ołówkiem zakreśla się miejsca podlegające odciążeniu. Nie należy używać ołówka anilinowego, który może uszkadzać tkanki. Ponowne wprowadzenie wycisku do jamy ustnej powoduje odbicie zakreślonych miejsc na jego powierzchni. Kolejną czynnością jest zeskrobanie warstwy materiału i stworzenie w ten sposób przestrzeni odciążającej. Jest to metoda prosta, łatwa, szybka, ale mało dokładna. Grubość zdejmowanej masy jest zwykle przypadkowa, zbyt mala lub zbyt duża. W pierwszym przypadku odciążenie będzie niewystarczające, w drugim może powstać komora ssąca, będąca przyczyną drażnienia i przerostu tkanki łącznej. W okolicy prawidłowo odciążonej, w momencie dociskania protezy do podłoża, płyta powinna przylegać do błony śluzowej, tak aby nie było między nimi wolnej przestrzeni.

Czynność tę zwylde wykonuje się w laboratorium, na etapie puszkowania protez. Lekarz na zakończenie wizyty, podczas której kontrolowana jest próbna proteza, na podstawie badania wewnątrzustnego zakreśla zasięg odciążenia na modelu roboczym oraz podaje w cyfrach (1, 2 lub 3) liczbę listków folii, jaka powinna być później nalepiona w określonych miejscach. Liczba listków zależy od podatności podłoża.